Współczesna fitoterapia uważa kwiatostany lipy (Tiliae flos) za surowiec farmaceutyczny o działaniu napotnym i przeciwgorączkowym. Jednak badania naukowe pokazują, że zastosowanie kwiatostanu lipy może być znacznie szersze.
W Polsce popularne są dwa gatunki lipy: drobno- (Tilia parviofolia) i szerokolistna (Tilia platyphyllos). Mają podobne kwiaty, ale bardziej rozpowszechniona jest lipa drobnolistna, która kwitnie w połowie lipca. Kwiaty lipy można zbierać i suszyć samemu, ciesząc się ich zapachem. Jednak wygodniej jest kupić gotowy susz, a najlepiej saszetki do zaparzania fix z odpowiednio odmierzoną porcją w torebce.
Fitochemia kwiatów lipy
Przyjemny zapach kwiatów to wynik obecności niewielkiej ilości olejku eterycznego (0,05%), którego głównym składnikiem jest farnezol (geraniol, eugenol, cytral, cytronelal). Kwiatostany lipy mają ok. 1% flawonoidów (norma to 0,7%), wśród nich dominują glikozydy kwercetyny i kemferolu oraz tylirozyd. Surowiec ma też związki śluzowe, triterpeny, procyjanidyny, składniki mineralne. Główne bioaktywne składniki lipy to flawonoidy, znane jako antyoksydanty.
Kiedy stosować napar z lipy
Lipa jest szczególnie polecana przy przeziębieniu.
Napar z lipy to również świetny środek w pediatrii. Sprawdza się u dzieci przy wspomaganiu leczenia przeziębień, infekcji górnych dróg oddechowych z bólem gardła, katarem i kaszlem. Lipa to łagodny środek napotny i przeciwzapalny. Działanie to polega przede wszystkim na zwiększeniu wrażliwości gruczołów potowych na bodźce dochodzące od nerwów współczulnych. Dla małych dzieci wystarczy napar z jednej torebki na szklankę wody. Chętniej wypiją go z sokiem malinowym. Pamiętajmy, aby nie stosować naparów z lipy u dzieci poniżej 4 lat.
Właściwości lipy
Właściwości napotne lipy przypisuje się flawonoidom. Wodne wyciągi z surowca powodują zwiększenie wydzielania potu, poprawiają parowanie (transpirację) i oddychanie (perspirację) przez skórę. Działanie napotne można uzyskać nie tylko po wypiciu naparu, lecz także po zastosowaniu kąpieli.
Właściwości przeciwzapalne i osłaniające – obecny w surowcu glikozydoester (tilirozyd) oraz śluzy działają łagodnie przeciwzapalnie. Ponadto związki śluzowe wykazują działanie osłaniające, powlekające i zmiękczające. Zapewnia to efekt łagodzący kaszel i kojący ból gardła.
Dawkowanie
Według Farmakopei Polskiej: napar z 2–6 g kwiatów na dobę stosuję się jako lek przeciwgorączkowy i napotny. W torebce ekspresowej (fix) najczęściej jest 2 g suszu. Wygodnie jest zaparzyć 2 torebki w szklance wrzącej wody przez 15 min, a potem popijać ciepły napar. Można taki napój osłodzić, dodając syrop malinowy, który również działa napotnie. Bardzo smaczna jest herbata lipowa słodzona lipowym miodem.