Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) jest wieloletnią rośliną z rodziny pokrzywowatych (Urticacaae). W Polsce występuje w stanie dzikim. Jej liście i łodygi są pokryte parzącymi włoskami. Efekt zetknięcia się z pokrzywą to piekąca wysypka (pokrzywka), dzięki temu roślina jest powszechnie znana. Współczesna nauka potwierdziła wiele cennych właściwości leczniczych pokrzywy.
Surowcami zielarskimi są: liść (Folium Urticae), ziele (Herba Utricae dioicae), korzeń (Radix Utricae dioicae), a także nasiona pokrzywy (Semen Utricae dioicae).
W liściach pokrzywy znajduje się chlorofil, ksantofil i karotenoidy, dużo witamin C (100–270 mg/100 g) i witaminy K. Znaleziono także witaminy z grupy B, flawonoidy, kumaryny, garbniki, aminy (histaminę, acetylocholinę i serotoninę), kwasy organiczne (mrówkowy). Liście zawierają również dużo soli mineralnych, w tym potas, żelazo, wapń i krzem. Parzące właściwości włosków wynikają z obecności kwasu mrówkowego, histaminy i acetylocholiny. Kłącza i korzenie pokrzywy zawierają lipidy i sterole (β-sitosterol, stigmasterol), lecytyna, lignany, sole mineralne. Natomiast owoce i nasiona pokrzywy zawierają: olej bogaty w kwas linolowy, karotenoidy i polisacharydy.
Właściwości lecznicze pokrzywy
Pokrzywa ma działanie moczopędne: dzięki hamowaniu resorpcji zwrotnej w kanalikach nerkowych zwiększa wydalanie z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii, chlorków i mocznika. Bioaktywne związki pokrzywy dzięki działaniu rozkurczowemu na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych poprawiają cyrkulację krwi, a także zwiększają dobową ilość wydalanego moczu.
Wyciągi z pokrzywy zawierają inhibitory cyklooksygenazy i 5-lipooksygenazy, co tłumaczy ich działanie przeciwzapalne. Te doniesienia potwierdzają korzyści z picia np. soku z pokrzywy z miodem, co było starym sposobem łagodzenia bólu stawów o niewielkim nasileniu.
Inne zastosowania
Pokrzywa to roślina jadalna, można ją traktować jak szpinak czy szczaw. Młode pędy i liście po uprzednim sparzeniu (w temp. ok. 60°C inaktywuje się histamina i kwas mrówkowy) dodaje się do sałatek czy szpinaku, mogą też być dodatkiem do jajecznicy.